การสื่อสารในชีวิตประจำวันมนุษย์ต้องอาศัยคำพูด หรือการเขียนเพื่อให้เกิดความเข้าใจที่ชัดเจนยิ่งขึ้น และเพื่อให้เกิดความเข้าใจที่ตรงกันมากขึ้น จึงใช้วิธีการขยายส่วนต่าง ๆ ของประโยคนั่นเองค่ะ สำหรับสิ่งที่นำมาเป็นส่วนขยายของประโยคอาจเป็น คำ กลุ่มคำ หรือประโยค ก็ได้
ประโยค |
ประโยคที่มีส่วนขยาย |
ต้นมะพร้าวถูกโค่น |
ต้นมะพร้าวต้นใหญ่หน้าปากซอยถูกโค่นเรียบร้อยแล้ว |
ดอกลีลาวดีกำลังบาน |
ดอกลีลาวดีในสวนหลังบ้านของฉันกำลังบานสะพรั่ง |
ระยะนี้อากาศหนาว |
ระยะนี้อากาศในประเทศไทยหนาวแล้ว |
เรืองเดชขยันมาก |
เรืองเดชนักเรียนเตรียมทหารชั้นปีที่ ๑ ขยันอ่านหนังสือดีมาก |
นักเรียนอนุบาลร้องไห้ |
นักเรียนอนุบาล ๑/๓ ร้องไห้กระจองอแง |
จากตัวอย่างจะเห็นได้ว่า สามารถขยายส่วนต่าง ๆ ประโยคได้ทั้งในส่วนที่เป็น
๑. ส่วนขยายภาคประธาน
๒. ส่วนขยายกริยาหรือภาคแสดง
๑. การขยายส่วนประธาน
เป็นการบอกรายละเอียดเกี่ยวกับประธานในประโยคให้ชัดเจนขึ้น อาจขยายด้วยคำ กลุ่มคำ และประโยค
(๑.) การขยายส่วนประธานด้วยคำ คำที่ใช้ขยายประธานอาจเป็นคำนาม คำสรรพนาม หรือ คำสรรพนามก็ได้
- การขยายประธานด้วยคำนาม ได้แก่
นายสมชายนักการทำงานดีมาก
อุตสาหกรรมการท่องเที่ยวเป็นกิจการที่มีความเสี่ยงสูงมาก
นายรักเกียรติตัวการได้ถูกจับกุมตัวโดยเจ้าพนักงานแล้ว
- การขยายประธานด้วยคำวิเศษณ์ ได้แก่
ลมหนาวพัดโชยมาเบา ๆ
ผมแห้งเพราะขาดวิตามิน
ฉันรักเธอมากพอ ๆ กับเขา
- การขยายประธานด้วยคำสรรพนาม ได้แก่
ธงไชยเขาเป็นนักร้องเสียงดีคนหนึ่ง
นายกรัฐมนตรีท่านชอบพูดว่ายังไม่ได้รับรายงาน
สมศรีเธอเป็นคนจริงใจ
(๒.) การขยายส่วนประธานด้วยกลุ่มคำ
เพ็ญศรีน้องของจันทร์เพ็ญแต่งงานไปแล้ว
เกียรติภูมิหัวหน้านักเรียนได้รับรางวัลเรียนดี
พระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าเป็นความจริงอยู่ตลอดกาล
(๓.) การขยายส่วนประธานด้วยประโยค
ข้อความอันละไว้ ก่อให้เกิดความสงสัย
คนที่ชอบจับผิดผู้อื่น มักจะปกปิดความผิดของตนเอง
ผู้ปกครองซึ่งใกล้ชิดกับเด็กควรดูแลเอาใจใส่เรื่องนิสัยของเด็ก
๒. การขยายส่วนกริยาหรือตัวแสดง
คำที่ใช้ขยายกริยาอาจเป็นคำนาม คำสรรพนาม หรือคำสรรพนามก็ได้
(๑.) การขยายส่วนกริยาด้วยคำ คำที่ขยายกริยาก็คือคำวิเศษณ์ เช่น
รถยนต์แล่นฉิว
สุนัขวิ่งเร็ว
คุณตาเป่ายานัตถุ์์แรง ๆ
(๒.) การขยายส่วนกริยาด้วยกลุ่มคำ/วลี
ฉันพยายามอดทนโดยไม่ย่อท้อ
กรุงเทพมหานครถูกสร้างขึ้นในปีพุทธศักราช ๒๓๒๕
เหตุการณ์นี้เคยเกิดขึ้นเมื่อสิบปีมาแล้ว
(๓.) การขยายส่วนกริยาด้วยประโยค
ทหารต้องปฏิบัติตนตามคำสั่งของผู้บังคับบัญชาโดยเคร่งครัด
รถเมล์คันนี้แล่นช้าเหมือนเต่าคลาน
ฉันรู้สึกอ่อนเพลียเมื่อมลพิษเข้าสู่ร่างกายมากเกินไป
ทบทวนความรู้ :
ประโยค |
ภาคประธาน |
ภาคแสดง |
ประธาน |
ส่วนขยายประธาน
|
บทกริยา |
ส่วนขยายริยา |
บทกรรม |
ส่วนขยายกรรม |
แม่ค้าคนนั้นขายกับข้าวแพงมาก |
แม่ค้า |
คนนั้น |
ขาย |
แพงมาก |
กับข้าว |
- |
ครูพละตำหนินักเรียนทุกคนด้วยถ้อยคำที่รุนแรง |
ครู |
พละ |
ตำหนิ |
ด้วยถ้อยคำที่รุนแรง |
นักเรียน |
ทุกคน |
เขาอ่านหนังสือไม่คล่อง |
เขา |
- |
อ่าน |
ไม่คล่อง |
หนังสือ |
- |
น้องของฉันเรียนหนังสือเก่ง |
น้อง |
ของฉัน |
อ่าน |
เก่ง |
หนังสือ |
- |
แมวดำกัดไก่ชนตาย |
แมว |
ดำ |
กัด |
ตาย |
ไก่ชน |
- |
***
ตัวอย่างข้อสอบเก่าเตรียมทหาร
คำในข้อใดเติมลงในช่องว่างได้เหมาะสมที่สุด (ทบ.๔๕)
บริษัทฟิล์มมาสเตอร์ จำกัด ดำเนิน..........สิ่งพิมพ์บรรจุภัณฑ์ชนิดอ่อนครบวงจร..........บรรจุสินค้า ทั้งที่เป็นผง ของเหลว ของแช่แข็ง ส่วนใหญ่เป็นประเภทอาหารและสินค้าเพื่อการเกษตร..........เครื่องจักร ที่ทันสมัย มีการควบคุม คุณภาพการผลิตทุกขั้นตอน..........คำนึงถึงสิ่งแวดล้อม จึงได้รับความเชื่อถือจากตลาด ทั้งในประเทศและต่างประเทศ จนได้ใบรับรองคุณภาพมาตรฐาน ISO 9001 : 2000
ก. งาน ในการ โดย ด้วย
ข. ธุรกิจ ในการ ด้วย เนื่องจาก
ค. ธุรกิจ เพื่อ ด้วย โดย
ง. งาน ในการ โดย ด้วย
จ. งาน เพื่อ ด้วย เนื่องจาก
***
บรรณานุกรม
กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ. (๒๕๔๖). หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้พื้นฐาน กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย สารัตถสัมพันธ์ เล่มที่ ๑ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๑ ช่วงชั้นที่ ๓ (ม.๑-ม.๓). (พิมพ์ครั้งที่ ๑). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภา.
กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ. (๒๕๔๔). หนังสือเรียนภาษาไทย ท ๒๐๓ ท ๒๐๔ หลักภาษาไทย เล่ม ๒. (พิมพ์ครั้งที่ ๑๖). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภา.
กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ. (๒๕๔๔). หนังสือเรียนภาษาไทย ท ๓๐๕ ท ๓๐๖ หลักภาษาไทย เล่ม ๓. (พิมพ์ครั้งที่ ๑๔). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภา.
ประวีณา มีชอบธรรม. (๒๕๔๔). ภาษาไทย (บังคับ). (พิมพ์ครั้งที่ ๑). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ศูนย์หนังสือเมืองไทย.
พรทิพย์ แฟงสุต. (๒๕๔๔). รวมหลักภาษาไทย ม.ต้น. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์ฟิสิกส์เซ็นเตอร์
ยศ พนัสสรณ์. (๒๕๓๖). ภาษาไทย ม.ต้น (ฉบับเตรียมสอบ). กรุงเทพฯ: บริษัท สำนักพิมพ์แม็ค จำกัด.
วสุณี รักษาจันทร์. หลักภาษาไทย ม.๑. กรุงเทพฯ: บริษัท สำนักพิมพ์เดอะบุคส์ จำกัด.
พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ http://rirs3.royin.go.th/dictionary.asp ศูนย์สารสนเทศ ราชบัณฑิตยสถาน
|