ก่อนหน้านี้ พี่เคยพูดถึง ประโยค ไว้แล้ว ในบทที่ ๖ เรื่อง ชนิดของประโยคในภาษาไทย คงจำกันได้นะคะว่า ประโยคในภาษาไทยมี ๓ ชนิด คือ
๑. ประโยคความเดียว (เอกรรถประโยค) คือ ประโยคที่มีใจความสมบูรณ์เพียงใจความเดียว โดยมุ่งกล่าวถึงสิ่งใจสิ่งหนึ่งเท่านั้น ดังนั้น ประโยคความเดียวจึงมีประธาน และกริยาเพียงตัวเดียวเสมอ (อาจมีกรรม หรือส่วนขยายก็ได้)
รูปประโยคความเดียว |
ภาคประธาน |
ภาคแสดง |
กรรม |
ฉันรักโรงเรียนเตรียมทหาร |
ฉัน |
รัก |
โรงเรียนเตรียมทหาร |
๒. ประโยคความรวม (อเนกรรถประโยค) คือ ประโยคที่รวมเอาประโยคความเดียวตั้งแต่ ๒ ประโยคขึ้นไปมารวมเข้าด้วยกัน โดยมีคำสันธานเชื่อมให้ประโยคต่อเนื่องกัน
(ประโยคความเดียว + คำสันธาน + ประโยคความเดียว)
โดยประโยคความเดียว หรือประโยคย่อย จะมีใจความสมบูรณ์ในตัวเองอยู่แล้ว ดังนั้น เมื่อแยกประโยคความรวมออกจากกันแล้วก็ยังสามารถเข้าใจได้
ประโยคความรวม |
ประโยคความเดียว
(ประโยคย่อย)
|
คำสันธาน
(คำเชื่อม)
|
ประโยคความเดียว
(ประโยคย่อย)
|
เด็กชายสมรภูมิอยากเป็นทหารอากาศ แต่แม่อยากให้เป็นตำรวจ |
เด็กชายสมรภูมิอยากเป็นทหารอากาศ |
แต่ |
แม่อยากให้เป็นตำรวจ |
จากตัวอย่างจะเห็นได้ว่า ประโยคข้างต้นมีประโยคความเดียว ๒ ประโยค มารวมกัน โดยมีคำสันธาน แต่ เชื่อมประโยคทั้งสองเข้าด้วยกัน
สำหรับประโยคความรวมนั้นมีหลายชนิด ได้แก่
๑. ประโยคความรวมที่มีเนื้อความคล้อยตามกัน (อันวยาเนกรรถประโยค)
๒. ประโยคความรวมที่มีเนื้อความขัดแย้งกัน (พยติเรเนกรรถประโยค)
๓. ประโยคความรวมที่มีเนื้อความเป็นเหตุเป็นผลกัน (เหตวาเนกรรถประโยค)
๔. ประโยคความรวมที่มีเนื้อความให้เลือก (วิกัลปเนกรรถประโยค)
ซึ่งรายละเอียดของเรื่องนี้ น้อง ๆ สามารถย้อนกับไปดูได้ในบทที่ ๖ นะคะ
๓. ประโยคความซ้อน (สังกรประโยค) คือ ประโยคที่รวมเอาประโยคความเดียว ๒ ประโยคขึ้นไปมารวมกัน และมีคำสันธานเป็นตัวเชื่อม โดยประโยคความซ้อนนี้ จะมีประโยคความเดียวหนึ่งประโยคที่เป็นใจความสำคัญ เรียกว่า ประโยคหลัก หรือมุขยประโยค ส่วนประโยคอื่น ๆ ทำหน้าที่ขยายประโยคหลัก เรียกว่า ประโยคย่อย หรืออนุประโยค
ซึ่งประโยคย่อยอาจเป็นประธาน หรือกรรมของกริยา หรืออาจขยายคำใดคำหนึ่งในประโยคหลัก ก็ได้ และเมื่อแยกประโยคความซ้อนออกจากกันแล้ว ประโยคทั้ง ๒ จะมีน้ำหนักหรือความสำคัญไม่เท่ากัน เพราะประโยคหนึ่งเป็นประโยคหลัก และอีกประโยคเป็นประโยคย่อย
ประโยคความซ้อน |
ประโยคหลัก
(มุขยประโยค)
|
คำสันธาน
(คำเชื่อม)
|
ประโยคย่อย
(อนุประโยค)
|
ประชาชนไทยร่วมร้องเพลงพ่อแห่งแผ่นดินอันมีความไพเราะจับใจ |
ประชาชนไทยร่วมร้องเพลงพ่อแห่งแผ่นดิน
|
อัน |
มีความไพเราะจับใจ
|
สำหรับในบทที่ ๑๐ นี้ พี่จะพูดถึง ประโยคที่ซับซ้อนยิ่งขึ้น หมายถึง
- ประโยคความเดียวที่ประธาน หรือกริยาของประโยค ถูกขยายด้วยคำ หรือกลุ่มคำ (วลี) ที่ยืดยาว
- ประโยคที่เป็นประโยคความรวม ประกอบด้วยประโยคย่อย (หรือประโยคเล็ก) หลาย ๆ ประโยคเกาะเกี่ยวกันอยู่อย่างสลับซับซ้อน
- ประโยคความซ้อนซึ่งประกอบด้วยประโยคหลักและประโยคย่อยที่สลับซับซ้อน
ประโยคที่ซับซ้อนยิ่งขึ้น สามารถพบได้ทั้งใน ประโยคความเดียว ประโยคความรวม และประโยคความซ้อน และด้วยความที่ประโยคชนิดต่าง ๆ นี้ประกอบด้วยคำ หรือกลุ่มคำเป็นจำนวนมากที่อยู่กันอย่างซับซ้อน จึงมักทำให้ผู้อ่าน หรือผู้ฟังเกิดความสับสนมาก หากว่าไม่ได้พิจารณาให้ดี เช่น
นักเรียนนายเรืออากาศเดชเดชา ซึ่งเป็นหัวหน้านักเรียนนายเรืออากาศชั้นปีที่ ๒ และเป็นอดีตหัวหน้านักเรียนเตรียมทหารสอบได้เป็นอันดับที่หนึ่งในการแข่งขันคณิตศาสตร์โอลิมปิค
จากตัวอย่างจะเห็นว่าประโยคนี้ มีความซับซ้อนมาก (จัดเป็นประโยคความเดียว ที่มีความซับซ้อนในภาคประธาน) ทั้งที่ความจริงแล้วต้องการบอกเพียงว่า นายเรืออากาศเดชเดชาสอบได้เป็นอันดับที่หนึ่งในการแข่งขันคณิตศาสตร์โอลิมปิค โดยคำว่า ซึ่งเป็นหัวหน้านักเรียนนายเรืออากาศชั้นปีที่ ๒ และเป็นอดีตหัวหน้านักเรียนเตรียมทหาร เป็นส่วนที่ทำให้ประโยคมีความซับซ้อนมากยิ่งขึ้น
ประโยคความเดียวที่ซับซ้อนยิ่งขึ้น
แม้ประโยคความเดียวจะมีใจความสำคัญอยู่เพียงหนึ่งเดียว (เช่น ฉันกินข้าว) แต่บางครั้งภาคประธาน และภาคแสดงของประโยคความเดียวถูกขยายด้วยกลุ่มคำที่สลับซับซ้อน จึงทำให้ ประโยคความเดียว กลายเป็น ประโยคความเดียวที่ซับซ้อนยิ่งขึ้น
๑. ความซับซ้อนในภาคประธาน
ประธานมีส่วนขยายเป็นกลุ่มคำที่มีบุพบทนำหน้า ซึ่งในบางครั้งจะมีการละคำบุพบทไว้ในฐานที่เข้าใจ เช่น
(๑) ลูกชาย (ของ) พี่สาว (ของ) ย่าเป็นทหารอากาศ
(๒) หัวหน้า (ของ) พรรคการเมือง เสียงข้างมากที่ถูกกล่าวหาว่าขายสมบัติชาติได้หลบหนีออกนอกประเทศไปแล้ว
- ประธานเป็นกลุ่มคำที่นำหน้าด้วยคำว่า การ และ ความ เช่น
(๑) การส่งเสริมให้คนไทยรู้จักลงทุนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยเป็นนโยบายสำคัญของรัฐบาลในการกระตุ้นเศรษฐกิจ
(๒) ความยุติธรรมในการสอบเข้าโรงเรียนเตรียมทหารเป็นสิ่งที่สังคมไทยพึงปรารถนา
- ประธานมีส่วนขยายเป็นคำ และกลุมคำ (วลี) ปะปนกัน เช่น “ภาพวาดพระพุทธเจ้าเสด็จลงจากโปรดพระพุทธมารดาฝีมือจิตรกรเอกแห่งแผ่นดิน ได้รับรางวัลจิตรกรรมไทยประจำปีนี้”
จากตัวอย่างนี้ ประธานของประโยค คือ ภาพวาด
คำขยาย คือ พระพุทธเจ้า, เสด็จลง, จากโปรด, พระพุทธมารดา, ฝีมือ, จิตรกรเอก, แห่ง, แผ่นดิน
จะเห็นได้ว่า การที่บทขยายมีความยืดยาวทำให้เกิดความซับซ้อนในภาคประธานของประโยค
๒. ความซับซ้อนในภาคแสดง
- ภาคแสดงเป็นกลุ่มกริยาหลาย ๆ คำ เช่น
(๑) ผู้เข้าสอบทุกคนพยายามบากบั่นพากเพียรอ่านหนังสือ
(๒) เครื่องบินขับไล่บินจู่โจมเข้าไปทิ้งระเบิดในจุดยุทธศาสตร์
จะเห็นได้ว่า คำกริยาหลายคำเรียงกันเป็นกลุ่มคำซึ่งทำหน้าที่เป็นประธานของประโยค
- ตัวแสดงมีส่วนขยายอยู่หลายแห่งในประโยค เช่น
(๑) ภายในปีนี้ฉันจะต้องสอบเข้าเป็นนักเรียนเตรียมทหารให้ได้ตามความปรารถนา
ประธานของประโยค คือ ฉัน
คำว่า ภายในปีนี้ ทำหน้าที่เป็นภาคแสดง และอยู่หน้าประธานของประโยค
คำว่า ให้ได้ตามความปรารถนา ขยายภาคแสดง (ภายในปีนี้) และอยู่หลังภาคแสดง
(๒) ด้วยเหตุผลอันสมควร ศาลรัฐธรรมนูญโดยการพิจารณาของคณะตุลาการศาลรัฐธรรมนูญมีมติให้ยุบพรรคไทยรักไทยได้โดยถูกต้องตามกฎหมาย
ประธานของประโยค คือ ศาลรัฐธรรมนูญ
คำว่า ด้วยเหตุผลอันสมควร ขยายภาคแสดง ยุบ และอยู่หน้าประธานของประโยค
คำว่า โดยการพิจารณาของคณะตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ขยายภาคแสดง ยุบ และอยู่ระหว่างประธานกับภาคแสดง
คำว่า โดยถูกต้องตามกฎหมาย ขยายภาคแสดง ยุบ และอยู่หลังภาคแสดง
- ตัวแสดงมีส่วนขยายต่อเนื่องกันหลายทอด เช่น นักเรียนนายเรืออากาศ ค่อย ๆ หยิบหนังสือออกจากถุงบินใต้ชั้นตรงหน้า
จากตัวอย่างนี้ ค่อย ๆ เป็นคำวิเศษณ์ ขยายคำว่า หยิบ
ออก เป็นคำกริยา ขยายคำว่า หยิบ
จากถุงบิน เป็นกลุ่มคำที่นำหน้าด้วยบุพบ ขยายคำว่า หยิบออก
จะเห็นได้ว่า ภาคแสดง ถูกขยายต่อ ๆ กันไปอย่างซับซ้อน
แค่ส่วนแรกที่พี่พูดถึง ประโยคความเดียวที่ซับซ้อนยิ่งขึ้น น้อง ๆ อาจจะมึนไปแล้ว แต่ไม่มีอะไรยากเกินไปค่ะ เพราะประโยคความเดียวยังงัยก็ยังเป็นประโยคที่มีใจความสำคัญเพียงใจความเดียววัน ยันค่ำ ดังนั้น แม้ประโยคจะยาวยืดแค่ไหนก็ตามต้องพยายามหา ประธาน และ กริยาให้เจอ แล้วดูว่าประโยคต้องการบอกอะไร
เช่น เซอร์วินสตัน เชอรซิลล์ นายกรัฐมนตรีอังกฤษ และประธานาธิบดีรูสเวลแห่งสหรัฐฯ ได้ร่วมมือกันวางแผนต่อต้านฮิตเลอร์จนประสบชัยชนะในที่สุด ซึ่งแม้ประโยคจะยาวยืดก็ตาม แต่ประโยคนี้ต้องการบอกเพียงว่า เซอร์วินสตัน เชอรซิลล์ และประธานาธิบดีรูสเวล วางแผนต่อต้านฮิตเลอร์จนชนะ
แต่ที่ประโยคมันซับซ้อนเสียจนยืดยาวก็เพราะมีคำ และกลุ่มคำขยายส่วนต่าง ๆ ของประโยคซะจนกลายเป็น ประโยคความเดียวที่ซับซ้อนยิ่งขึ้น ค่ะ
ประโยคความรวมที่ซับซ้อนยิ่งขึ้น
ทบทวนกันอีกครั้งนะคะว่า ประโยคความรวม (อเนกรรถประโยค) คือ ประโยคที่รวมเอาประโยคความเดียวตั้งแต่ ๒ ประโยคขึ้นไปมารวมเข้าด้วยกัน โดยมีคำสันธานเชื่อมให้ประโยคต่อเนื่องกัน ซึ่งรูปแบบของประโยคความรวมก็คือ
ประโยคความเดียว + คำสันธาน + ประโยคความเดียว
เช่น เด็กชายสมรภูมิอยากเป็นทหารอากาศ แต่แม่อยากให้เป็นตำรวจ
จากประโยคตัวอย่างนี้ ประโยคความเดียวประโยคที่ ๑ คือ เด็กชายสมรภูมิอยากเป็นทหารอากาศ
คำสันธาน คือ แต่
ประโยคความเดียวประโยคที่ ๒ คือ แม่อยากให้เป็นตำรวจ
โดยประโยคความเดียว หรือประโยคย่อยทั้ง ๒ ประโยคนี้ จะเห็นว่ามีใจความสมบูรณ์ในตัวเองอยู่แล้ว ดังนั้น เมื่อแยกประโยคความรวมออกจากกันแล้วก็ยังสามารถเข้าใจได้ว่า
- เด็กชายสมรภูมิอยากเป็นทหารอากาศ
- แม่อยากให้เด็กชายสมรภูมิเป็นตำรวจ
------------------------------ ยังไม่จบ ------------------------------
***
ตัวอย่างข้อสอบเก่าเตรียมทหาร
***
บรรณานุกรม
กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ. (๒๕๔๖). หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้พื้นฐาน กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย สารัตถสัมพันธ์ เล่มที่ ๑ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๑ ช่วงชั้นที่ ๓ (ม.๑-ม.๓). (พิมพ์ครั้งที่ ๑). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภา.
กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ. (๒๕๔๔). หนังสือเรียนภาษาไทย ท ๒๐๓ ท ๒๐๔ หลักภาษาไทย เล่ม ๒. (พิมพ์ครั้งที่ ๑๖). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภา.
กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ. (๒๕๔๔). หนังสือเรียนภาษาไทย ท ๓๐๕ ท ๓๐๖ หลักภาษาไทย เล่ม ๓. (พิมพ์ครั้งที่ ๑๔). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภา.
ประวีณา มีชอบธรรม. (๒๕๔๔). ภาษาไทย (บังคับ). (พิมพ์ครั้งที่ ๑). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ศูนย์หนังสือเมืองไทย.
พรทิพย์ แฟงสุต. (๒๕๔๔). รวมหลักภาษาไทย ม.ต้น. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์ฟิสิกส์เซ็นเตอร์
ยศ พนัสสรณ์. (๒๕๓๖). ภาษาไทย ม.ต้น (ฉบับเตรียมสอบ). กรุงเทพฯ: บริษัท สำนักพิมพ์แม็ค จำกัด.
วสุณี รักษาจันทร์. หลักภาษาไทย ม.๑. กรุงเทพฯ: บริษัท สำนักพิมพ์เดอะบุคส์ จำกัด.
พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ http://rirs3.royin.go.th/dictionary.asp ศูนย์สารสนเทศ ราชบัณฑิตยสถาน
|